ID vormt voor christenen een bedreiging van het Schriftgezag

Drs J.A. van Delden bekijkt de discussie rond Intelligent Design en ziet het gevaar dat het benadrukken van orde, doelmatigheid en complexiteit in de schepping kan leiden tot een onbewuste maar sluipende uitholling van het geloof in de eerste hoofdstukken van Genesis.

De discussie rondom Intelligent Design (ID) draait om drie punten:

1. De vraag naar de uitgangspunten van de evolutietheorie, zowel wijsgerig als religieus.
2. De vraag naar de kracht van natuurwetenschappelijke argumenten voor en tegen de evolutietheorie.
3. De vraag naar de verhouding met het geloof in God en de Bijbel.

Het is met name dit laatste punt in de ID-discussie dat van belang is voor christenen die geloven dat God de wereld heeft geschapen. Zijn orde, doelmatigheid, complexiteit, schoonheid, en moraal het resultaat van schepping door God of het product van materie en de werking van natuurwetten? Is Genesis 1 wel of niet historisch betrouwbaar? En Genesis 2, 3, 4-11?

En hoe zit het met de zogenaamde ?vrijheid van de exegese?, het reformatorische beginsel dat de Bijbel zich zelf verklaart, geen ?eigenmachtige uitleg? toelaat, en dat de exegese niet mag worden gedicteerd door andere wetenschappen?

Mozes

Bijbelgetrouwe christenen geloven wat staat in het boek van Mozes, Ex. 20:11: ?In zes dagen heeft de Heere de hemel en de aarde gemaakt, de zee en al wat daarin is, en Hij rustte op de zevende dag.? Maar, vooral in kringen van het neo-calvinisme, wordt dat geloof aangevochten en zijn er steeds meer, die trachten hun geloof en de evolutietheorie te verzoenen door de Bijbel te herinterpreteren. Dat gaat over het algemeen in twee stappen.

Eerst wordt de stelling verdedigd, dat God spreekt door twee boeken, het boek der schepping, de natuur,en het boek der Openbaring, de Schriftuur. ^[1] En men doet eerst alsof die twee boeken gelijk gezag hebben, zodat natuurwetenschappelijke feiten even zwaar wegen als Bijbelse gegevens. In de praktijk krijgen dan vervolgens de vermeende natuurwetenschappelijke feiten het meeste vertrouwen en wordt de uitleg van de Bijbel aangepast.

In de tweede plaats wordt die aanpassing van de Bijbel gerechtvaardigd met een theorie over de uitleg van de Bijbel. Zo is wel beweerd, dat de geschiedschrijving van de Bijbel gaat over ?hogere? geschiedenis, dat het de Bijbel niet gaat om natuurwetenschappelijke gegevens, dat de Bijbel moet worden gelezen als beperkt (en onjuist) vanwege de beperkte kennis in de tijd van de bijbelschrijvers, enz. Een nieuwe theorie zegt: Je bent als bijbellezer afhankelijk van deskundigen, die je duidelijk kunnen maken met wat voor soort tekst je te maken hebt, want dat is bepalend voor de exegese. Alleen als je kennis hebt van literaire constructies kun je zeggen of bijvoorbeeld Genesis 1 historisch betrouwbaar is of niet. Deze stroming zal de komende tijd nog veel van zich laten horen, maar het zal duidelijk zijn, dat hierbij de gelovige afhankelijk wordt van de theoloog voor het kunnen begrijpen van de Bijbel. En verder, dat de literatuurwetenschap gaat heersen over de exegese.

ID en evolutie

Vele aanhangers van ID blijven geloven in een door God geschapen evolutie en ik kan me niet onttrekken aan de overtuiging dat dat een Darwinistische evolutie is. Nu heeft die theorie een fundamenteel probleem in het verklaren van het ontstaan van onder andere complexiteit en doelmatigheid. Het is sympathiek als binnen de ID met moed en geloof wordt erkend dat daaruit blijkt dat deze werkelijkheid Gods werk is. Maar het probleem blijft – dat ook dan nog – de ID-evolutie in strijd blijft met de feiten en met de Schrift. Het creationisme moge dan geen gelijkwaardige alternatieve natuurwetenschappelijke theorie hebben, liever respect voor alle feiten en goede vragen dan het negeren van de Bijbel en tegenstrijdige gegevens en slechte antwoorden!